COURAGE

povezivanje zbirki

„Književna opština Cetinje” je zatvorena 1988. godine, navodno zbog izdavanja knjige „Etnogenezofobija” iste godine. „Etnogenezofobiju” je napisao Savo Brković, istaknuti komunistički zvaničnik, koji je i ranije kritikovan zbog svojih nacionalističkih stavova. U ovoj knjizi, Brković je ponovo razmatrao etničko poreklo Crnogoraca i otvoreno kritikovao velikosrpski nacionalizam, koji su u to vreme sve više propagirali srpski komunistički čelnici i intelektualci. Nakon objavljivanja ove knjige, Brković je pretrpeo ozbiljnije posledice tako što je bio isključen iz Saveza komunista Jugoslavije i javno diskreditovan zbog crnogorskog nacionalizma.

Iako je ovaj događaj neposredno prethodio zatvaranju „Književne opštine Cetinje”, glavni uzrok, koji je naveo komunistički režim da zatvori ovu izdavačku kuću, bile su režimu neugodne aktivnosti njenih osnivača i pokretača časopisa „ARS”. Oni su već dugo bili poznati po svojim anti-komunističkim stavovima, koji su obuhvatali prihvatanje liberalnog političkog stanovišta, razmatranje crnogorskog nacionalnog pitanja i naklonost prema radovima poznatih jugoslovenskih disidenata. Stoga je uredništvo časopisa „ARS”, na čijem su čelu bili Milorad Popović, Mladen Lompar i Slavko Perović, zamenjeno osobljem koje je bilo više na liniji režima, dok je Slavko Perović, koji je bio predsednik „Književne opštine Cetinje”, optužen kao „politički nepodoban” i isključen iz Centralnog komiteta Saveza komunista Crne Gore.  

Ovaj foto-konceptualni rad žene umetnice u strogo kontrolisanim uslovima produkcije koji karakterišu totalitarne režime, javnost je mogla da vidi tek na izložbi „Dani bola i ponosa“ 1995. godine. U međuvremenu, za tih 15 godina, stanje u društvu se promenilo i rad je sagledavan u drugačijem kontekstu. Užas devedesetih godina, gladi, ratova, doprineo je da se Dani bola i ponosa sagledaju sa nostalgijom i sećanjem na bolje dane, bogatije i mirnije.  Rad se sastoji od ukupno 38 fotografija koje je umetnica izradila 1992. godine.

Sva zaostavština Danila Kiša digitalizovana je i nalazi se na CD „Danilo Kiš: Ostavština”. Disk je nastao 2001. godine uz pomoć Kišove udovice, Mirjane Miočinovič, i Fonda za otvoreno društvo - Jugoslavija i Centar za kulturnu dekontaminaciju. Drugo izdanje se pojavilo 2004. uz pomoć Narodne biblioteke Srbije. Komercijalna verzija za sada nije u planu. Na disku se nalazi 4800 stranica, video (300 minuta) i audio materijala (400 minuta). Pored navedenog, na disku se nalaze Kišova- biografija, bibliografija, lična biblioteka, fotografije, lična i porodična dokumenta, i celokupna književna zaostavština.  Deo materijala sa diska nalazi se na zvaničnom sajtu Danila Kiša (www.kis.org.yu).  CD sa digitalizovanom građom je moguće koristiti u Arhivu SANU.