COURAGE

povezivanje zbirki

Aleš Debeljak bio je slovenački kulturni kritičar, pesnik i esejista.

Diplomirao je komparativnu književnost na Univerzitetu u Ljubljani 1985. godine. Nastavio je studije u Sjedinjenim Američkim Državama, gde je doktorirao sociologiju kulture na Univerzitetu u Sirakuzi 1989. godine.

Od sredine 1980-ih, Debeljak je aktivno učestvovao u pokretima civilnog društva. Odlučio je da se vrati u Sloveniju u vreme raspada Jugoslavije.

Poput mnogih drugih, prihvatio je ideju slovenačke nezavisnosti kao drugu najbolju opciju u nedostatku boljih alternativa, jer je svaki plan za reformiranje Jugoslavije, uz priznavanje veće autonomije Sloveniji i Hrvatskoj, propao. Ipak je zadržao i negovao svoj dvostruki identitet Slovenca i Jugoslovena, i smatrao da je nezavisnost zapravo ograničila slovenačke kulturne reference.  

Godine 1991., radio je kao prevodilac za strane medije tokom Slovenačkog rata za nezavisnost (poznatog i kao Desetodnevni rat) i tako bio očevidac oružanih sukoba jugoslovenskih i slovenačkih snaga na austrijskoj granici kod Gornje Radgone.

Debeljak je bio jedan od urednika kritičkog alternativnog časopisa „Nova revija”. Takođe je učestvovao u socijalno liberalnoj ekspertskoj instituciji (think tank) „Forum 21”, koju je vodio bivši predsednik Slovenije Milan Kučan. Bio je takođe, sve do svoje smrti, profesor studija kulture na Fakultetu društvenih nauka Univerziteta u Ljubljani.

Godine 2001., Debeljak pokreće časopis „Sarajevske sveske” kako bi ponovo uspostavio komunikaciju i veze između intelektualaca i aktivista širom bivše Jugoslavije i stvorio regionalne javne forume pomirenja.

Dušanka Dragila je rođena 1922. godine u Zagrebu, u Hrvatskoj. Tokom Drugog svetskog rata, bila je zatvorena u koncentracionom logoru. Kada je oslobođena početkom 1945. godine, počela je da radi za državnu bezbednosnu agenciju, Odeljenje za zaštitu naroda – OZNA, u Slavoniji, gde je upoznala svog supruga Pera Dragilu, koji je imao čin majora u OZNI.

Bračni par Dragila je poslat u Vašington 1946. godine kao deo jugoslovenske diplomatske misije. Kada je doneta Rezolucija Informbiroa 1948., Dušanka i Pero Dragila su zauzeli pro-sovjetski stav i stoga su bili prinuđeni da podnesu ostavke na svoje diplomatske funkcije. Ubrzo su emigrirali u Prag, zajedno sa drugim jugoslovenskim diplomatama koji su podržavali rezoluciju.

Dušanka Dragila je bila aktivna od samog početka formiranja jugoslovenske informbiroovske emigrantske grupe u Pragu. Dok je njen suprug Pero imao više organizacionu ulogu unutar grupe, Dušanka je bila uključena u propagandne aktivnosti. Dušanka Dragila je bila članica uredništva emigrantskog novinskog lista „Nova borba” do 1954. i radila je za jugoslovenski emigrantski radio u Pragu do 1953. godine.

Kada su jugoslovenski informbiroovski emigranti širom Evrope postali ponovo aktivni tokom 1970-ih, što je dovelo do formiranja nove ilegalne Komunističke partije Jugoslavije 1974., Dušanka i Pero Dragila, zajedno sa Ivanom Sinanovičem, rukovodili su partijskom praškom ćelijom. Njihova mala grupa je postala centar za proizvodnju i distribuciju ilegalnih propagandnih letaka koji su slati u Jugoslaviju. Dušanka i Pero Dragila su bili glavni autori ovih letaka, koji su ilegalno štampani i slati u Jugoslaviju sve do 1976. godine. Ovi leci danas čine zbirku „Jugoslovenski informbiroovci u Pragu”.

Dušanka Dragila se nikad nije odrekla svojih radikalno levičarskih stavova.  Od Rezolucije Informbiroa 1948. godine, delovala je kao principijelna i istrajna anti-titoistkinja, a jugoslovenske vlasti je nikada nisu uvatile. Provela je ostatak života u Pragu.

Petar (Pero) Dragila rođen je 1907. godine u Slavoniji, u Hrvatskoj. Završio je Isusovačku klasičnu gimnaziju u Osijeku. Nakon mature, počeo je da radi kao učitelj u jednom slavonskom selu. Još od svoje mladosti je bio simpatizer radikalne levice. Godine 1937., postao je član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Tokom Drugog svetskog rata, Dragila nije učestvovao u partizanskim jedinicama, ali je bio aktivan u ilegalnom komunističkom pokretu. Godine 1944., postaje član Anti-fašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ). U martu 1945., postaje major državne bezbednosne agencije, Odeljenje za zaštitu naroda – OZNA za Slavoniju. Njegov zadatak bio je da stvori mrežu agenata u zemljama u okruženju (Italiji, Slobodnoj Teritoriji Trsta, Austriji i Mađarskoj), infiltrira se u političke izbeglice i traga za ratnim zločincima.  U zagrebačkom štabu OZNE upoznao je svoju buduću suprugu Dušanku.

Godine 1946., bračni par Dragila je poslat u Vašington da radi u diplomatskoj misiji. Pero Dragila je zvanično radio kao sekretar jugoslovenske ambasade u Vašingtonu. Nezvanično je bio uključen u špijunske aktivnosti kao zamenik šefa Uprave državne bezbednosti – UDBE kako bi nadgledao organizacije jugoslovenskih emigranata u Sjedinjenim Američkim Državama i Kanadi. 

Rezolucija Informbiroa iz 1948. godine bila je iznenađenje za Dragilu. Međutim, on je doneo odluku da podrži internacionaliste i njihovu politiku u skladu sa Informbiroom i Sovjetskim Savezom. S obzirom da je njegova funkcija u jugoslovenskoj državnoj administraciji bila političke prirode, bio je prinuđen da dâ ostavku. U avgustu 1948., stigao je u Prag zajedno sa drugim jugoslovenskim diplomatama koji su zauzeli pro-sovjetski stav.

Pero Dragila je bio jedan od organizatora grupe jugoslovenskih informbiroovskih emigranata u Pragu. Sve do 1954., Dragila je bio jedan od vodećih i najuticajnijih članova ove grupe, kao i urednik novinskog lista „Nova borba”, a vodio je i emisiju na jugoslovenskom emigrantskom radiju u Pragu. Ipak, s obzirom na njegov dotadašnji rad u UDBi, njegova glavna uloga među jugoslovenskim informbiroovcima postala je obaveštajne prirode, starajući se da se špijuni ne infiltriraju u organizaciju.

Kada su aktivnosti jugoslovenske informbiroovske emigracije obnovljene tokom 1970-ih, što je dovelo do formiranja nove ilegalne Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), Dragila je postao član partijskog Centralnog komiteta. Zajedno sa svojom suprugom Dušankom i Ivanom Sinanovičem, rukovodio je takozvanom praškom ćelijom nove KPJ, koja je postala centar za proizvodnju i distribuciju ilegalnog propagandnog materijala namenjenog za Jugoslaviju. Pero i Dušanka Dragila bili su glavni autori letaka, koji su ilegalno štampani i slati u Jugoslaviju sve do 1976. godine. Ovi leci danas čine kolekciju „Jugoslovenski informbiroovci u Pragu”.

Pero Dragila se nikada nije odrekao svojih radikalno levičarskih stavova. Od Rezolucije Informbiroa 1948. godine, delovao je kao principijelni i istrajni anti-titoista. Jugoslovenske vlasti ga nikada nisu uhvatile. Proveo je ostatak života u Pragu.

Daša Duhaček je jedna od osnivačica i članica Saveta Centra za ženske studije u Beogradu.

Duhaček doktorirala je na predmetu politička filozofija (Ruthgers University, USA) i profesorka je na Fakultetu političkih nauka u Beogradu. Pored toga je koordinatorka jednogodišnjeg institucionalnog MA programa Studija roda na Fakultetu političkih nauka u Beogradu i direktorka Centra za rod i politiku na Fakultetu političkih nauka. Također je direktor predmeta Feminističke Kritike na Međunjekovnom centru IUC (Inter-University Center) u Dubrovniku. Njezine oblasti istraživanja su feministička teorija i politička filozofija, Hana Arent. Značajne publikacije Daše Duhaček su: „Hana Arent o politici“ u Arent, H., O slobodi i autoritetu (Beorad 1995), Zatočenici zla: Zaveštanje Hane Arent (kour., Beograd, 2002,), „The making of Political Responsibility: The Case of Serbia“ (in Women and Citizenship in Central and Eastern Europe, Burlington, 2006), Breme našeg doba: Odgovornost i rasuđivanje u delu Hane Arent (Beograd, 2011) „Klasični liberalni feminizam“ i „Rod i identitet“, u Uvod rodne teorije (Novi Sad, 2011).

Daša Duhaček predavala je na Univerzitetu Rutgers (SAD), New York State Univerzitetu (SAD), Centralno-evropskom univerzitetu (CEU), Budimpešta i mnogim drugima.

Duhaček je jedna od pionirki ženskog pokreta u Jugoslaviji i studija žena u istočnoj Europi. Centar za ženske studije bio je prvi takve vrste u jugoslavenskom području i razvio se u važnu pojam ženskog, mirovnog i demokracijskog pokreta.